Энергетикалык көзкарандысыздыкка карай — Кыргызстан энергетика тармагында ондон ашык долбоорду ишке ашырууда

‹›

Кыргызстандын 2030-жылга чейин улуттук өнүктүрүү программасы туруктуу экономикалык өсүштү камсыздоо, калктын жашоо сапатын жакшыртуу жана экономикадагы негизги тармактардын комплекстүү өнүгүшү үчүн шарттарды түзүүгө багытталган. Бул максаттарды ишке ашыруу үчүн энергия өндүрүүнү жогорулатуу абдан маанилүү, анткени үзгүлтүксүз электр менен камсыздоо жаңы өндүрүш объектилеринин иштеши үчүн негизги шарт болуп саналат.

2030-жылга чейин энергетика тармагында болжол менен 30 объектти пайдаланууга берүү пландалууда, бул электр энергиясынын жетишсиздигин жоюп, өлкөнүн энергетикалык көз карандысыздыгын күчөтүүгө жана чет өлкөгө электр энергиясын экспорттоого мүмкүнчүлүк берет. Кыргызстанда электр энергиясынын 85% дан ашыгы гидроэлектр станциялары тарабынан өндүрүлөт, калган 15% жылуулук электр станциялары тарабынан камсыздалат. Соңку жылдары энергияга болгон талап өндүрүштү ашып кетип, кыш мезгилинде жетишсиздик сезилет. Бул маселени чечүү үчүн мамлекет ГЭС, күн жана шамал электр станцияларын куруу жана бар болгон энергетикалык объектилерди модернизациялоо боюнча иштерди улантууда.

Калкка электр энергиясын камсыздоо үчүн негизги долбоорлордун бири – «Камбар-Ата-1» ГЭСинин курулушу. 2030-жылга чейин 30 энергетикалык объекттин курулушу пландалууда, бул электр энергиясынын жетишсиздигин жоюп, CASA-1000 долбоорунун алкагында экспорттоого мүмкүнчүлүк берет. CASA-1000 долбоору Кыргызстан менен Тажикстанда өндүрүлгөн экологиялык жактан таза электр энергиясын Афганистан жана Пакистанга экспорттоо үчүн жаңы мүмкүнчүлүктөрдү ачат.

Кыргызстанда CASA-1000 долбоорунун алкагында 300дөн ашык опор жана 500 км электр өткөрүү линиялары курулду. Бул долбоор Борбордук жана Түштүк Азия өлкөлөрүнүн энергетикалык коопсуздугун бекемдөөгө жана туруктуу өсүштү камсыздоого жардам берет. Долбоордун аякташы 2027-жылга пландалууда.

«Камбар-Ата-1» ГЭСинин курулушу боюнча маалыматтарга ылайык, 2025-жылдын 9 айында жер иштеринин 95% жана автожолдун 90% бүттү. Курулуш иштеринин кийинки этабы транспорттун туннелин, автожолдорду жана подстанциядагы курулуштарды аяктоо болуп саналат. Жакында эле «Камбар-Ата-2» үчүн турбиналарды жана жабдууларды алуу боюнча келишимдер түзүлгөн.

Кыргызстанда жыл башынан бери 5 чакан ГЭС ишке кирди. Алардын жалпы кубаттуулугу 41,29 МВтды түзөт. Ошондой эле, күн станцияларынын курулушу боюнча инвестициялык келишимдер түзүлдү.

«Жашыл» энергетиканы өнүктүрүү максатында, инвесторлор үчүн 61 жер участогу бөлүнгөн. Бул участктар чакан ГЭСтер, күн станциялары жана шамал станциялары үчүн берилген. Инвесторлорго бюрократиялык тоскоолдуктарды азайтуу максатында «бирдиктүү терезе» принципи боюнча жардам көрсөтүлөт.

Кадрларды даярдоо боюнча, профессионалдык лицейлер «жашыл» энергетика үчүн адистерди даярдоодо. Бул адистердин арасында күн панелдерин орнотуучулар, шамал станцияларынын куруучулары жана суу системаларын орнотуучулар бар.

Эксперттердин пикири боюнча, «Камбар-Ата-1», «Камбар-Ата-2», «Токтогул» жана CASA-1000 долбоорлорунун ишке ашырылышы электр энергиясынын өндүрүшүн жогорулатат жана Пакистан менен Афганистанга экспорттоого мүмкүнчүлүк берет. Кыргызстан 2030-жылга чейин өзүн-өзү электр энергиясы менен камсыздоого жетишип, импортту токтотууга мүмкүнчүлүк алат.